مقایسه بیماری های واگیردار دوره قاجار با کرونا ، تفاوت برخورد حکومت ها - مجله ستاره

به گزارش خبرنگاران به نقل از ایسنا، دکتر محمد منصورنژاد در یادداشتی که در صفحه اینستاگرامی کرسی یونسکو در ترویج علم ایران منتشر کرد، نوشته است:

الف. مرحوم سرکار خانم هما ناطق (در گذشته 1394)، استاد پیشین تاریخ در دانشگاه تهران و سوربن و ... در مقاله تاثیر اجتماعی و مالی بیماری وبا در دوره قاجار (از سده سیزدهم تا دهه اول قرن چهاردهم)، گزارش نسبتاً مفصل و عجیبی از سیر بیماری ها در این سامان در این مقطع دارد. او از جمله می نویسد:

در گسترش وبای ایران سال 1236 قمری، از جمعیت چهل هزار نفره شیراز، دو سوم و یا دست کم بیست هزار نفر تلف شدند.

در سال 1247 در مازندران بر اثر طاعون، دویست هزار خلق تلف شدند.

وبا در سال 1310 بیست و سه هزار نفر تلفات از ایرانیان گرفت و ...

و اما حکومت هنگام بروز ناخوشی، با پنهان ساختن حقیقت و فریبکاری رسمی، مردم را در میان مهلکه رها می کرد و کارگزاران از بیم مسدود شده راه ها خبر ناخوشی را به سایر ممالک اعلام نمی داشتند و با برقرار کردن قرنطینه که مستلزم گردآوری آذوقه و غلات و هزینه های گوناگون بود مخالفت می ورزیدند و ...

ب)چند نکته تحلیلی:

1. آمار تلفاتی که از عصر قجر در این مطالعه گزارش شد، با ملاحظه جمعیت کشور در آن عهد (جمعیت ایران قاجاری بسیار متفاوت گزارش شده: از کمترین 6 میلیون تا ...) که بسیار پایین تر از شرایط کنونی بود، تلفات فعلی ویروس کرونا حتی اگر آمارهای بالای غیر رسمی هم ملاک قرار گیرد، نسبت به آن فجایع، بسیار پایین است.

2. یکی از دلایل تلفات بالای عصر قاجار از بیماری ها، پایین بودن سطح بهداشت عمومی در آن عهد است که شرایط بهداشت و درمان در عهد پهلوی و نیز در عصر جمهوری اسلامی در کشور نسبت به آن عصر، بسیار ارتقا یافته است (در ایران امروز اگر مقامات و مدیران لایقی داشتیم تا به دور از سیاست زدگی، به موقع و درست در بحران ها تصمیم بگیرند، تلفات از این هم بسیار می توانست کمتر باشد)؛

3. جزییات ثبت شده از حوادث تلخ و تلفات وسیع مقاطع پیشین نیز اندک است. دلیل آن پایین بودن نرخ سواد و نیز عمومی و در دسترس نبودن رسانه های مختلف در زمان قاجاریه بود. امروزه با بالا رفتن سطح تحصیلات (به ویژه در مقطع آموزش عالی) و مجهز شدن بدنه جامعه به رسانه های مجازی در عصر ارتباطات، هر اتفاق ویژه در اقصی نقاط ایران، به صورت سمعی و بصری، گاه بازتاب ملی یابد و موج آفرینی کند.

4. اطلاع رسانی ها، آگاهی بخشی ها، تشکیل پویش های مردمی برای مقابله و کمک به هم و ... در این زمان سبب می گردد که برخلاف بیماری های عصر قجری، تاثیرات، بازتاب و بازخورد ویروس کرونا در ایران (و البته در سطح دنیا)، در ابعاد متنوع و متعدد فوق العاده گسترده تر باشد و اگر خوب تدبیر علمی و عملی گردد، نتیجه برای اتفاقات مشابه، بسیار پندآموز باشد. شاید برای علم و عمل در ایران، کرونا یک نقطه عطف قلمداد گردد.

5. ثبت و ضبط حوادث مربوط به کرونا و تحلیل آن نیز با بیماری های مثل طاعون و وبا قابل قیاس نیست. در شرایط کنونی واقعا روزانه، دنیایی از داده درباره موضوع فراوری می گردد که اگر همتی برای مدیریت دانش فراوریی وجود داشته باشد، می تواند در ابعاد پزشکی، درمانی و بهداشتی و نیز در سایر ابعاد (به ویژه فرهنگی اجتماعی) به ادبیات قابل قبول و تأثیرگذاری ختم گردد.

6. نکات یاد شده به معنای دست کم دریافت آثار ویروس کرونا نیست، بلکه ملت ما نشان داد که هر جا کنار هم ایستاد، در مقابل بدترین حوادث سربلند بیرون آمد. تا به موقعیت امن در این زمینه نرسیدیم، همگی رعایت نکات بهداشتی را خواهیم کرد تا با تلفات کمتر هر چه سریع تر از این بحران عبور کنیم. مطمئنم بیشتر مردم، عید سال جاری را متفاوت از سال های پیش برگزار می نمایند. چقدر خوب است از فضای مجازی تا حد امکان برای ارتباطات و انجام امور استفاده کنیم. حتی به نظرم جلسات ویدئوکنفرانسی مسئولین هم روش درست تدبیر امور در مسایلی است که لازمه آن حضور مسئولین نیست و ...

کرسی یونسکو در ترویج علم به منظور مقابله با شبه علم، اخبار غیرعلمی و باورهای غلطی که این روزها پیرامون کرونا ویروس جدید در جامعه منتشر شده، پویشی را به نام #علمی-شو راه اندازی نموده و از همه علاقه مندان به مباحث علمی درست، دعوت می نماید با فراوری و ارسال پیغام های کوتاه صوتی، تصویری و متنی، در راستای جایگزینی اندیشه و رفتار صحیح علمی در جامعه به جای هراس از این بحران، این پویش را کمک نمایند.

کرسی یونسکو در ترویج علم از صاحبنظران، متخصصان و نیک اندیشان دعوت نموده است به وسیله ایمیل کرسی به نشانی [email protected] ، صفحه اینستاگرام unescocps و کانال تلگرامی @unescocps به پویش #علمی-شو بپیوندند.