شبکه شاد؛ چالش ها و چشم اندازها - مجله ستاره

به گزارش خبرنگاران، طبق آخرین آمارهای اعلام شده تا کنون بیش از 12 میلیون دانش آموز، 100 درصد مدیران مدارس و حدود 90 درصد معلمان عضو شبکه شاد شده اند؛ شبکه ای که طبق اعلام آموزش و پرورش ضریب امنیتی اش از نظر جنبه های اخلاقی، حفظ داده ها، اطلاعات و محتواهای فراوری شده بسیار بالاست.

وزارت آموزش و پرورش در گزارشی به مروری بر شکل گیری، فعالیت و آینده شبکه شاد پرداخته است که در ادامه می آید:

با انتشار ویروس کرونا، جامعه جهانی با محدودیت ها و مخاطرات زیادی از جمله در حوزه آموزش و پرورش روبرو شد. ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود. با دستور ستاد ملی مبارزه با کرونا، فعالیت مدارس تا مدت نامشخص تعلیق شد و دانش آموزان در سراسر کشور از حضور در مدرسه بازماندند. در روبروه با این واقعه، وزارت آموزش و پرورش شعار آموزش تعطیل شدنی نیست را به عنوان راهبرد اصلی اتخاذ کرد و بر این اساس، برنامه های مختلفی برای پر کردن این خلاء آموزشی در نظر گرفت.

عاجل ترین اقدام که در مدت کمتر از یک هفته انجام شد، ارائه دروس به وسیله سیمای جمهوری اسلامی ایران و ترغیب معلمان به استمرار آموزش با روش های خلاقانه بود اما این شیوه ها، انتظارات حداقلی ما را برآورده نکرد و جایگزین مناسبی برای محیط کلاس نبود. تعاملی نبودن آموزش های تلویزیونی، محدودیت فرصت این نوع آموزش با توجه به وجود بیش از 250 درس-پایه مختلف، عدم نظارت پذیری آموزش های متفرقه ارائه شده در فضای مجازی و همچنین عدم امکان حصول اطمینان از فراگیری این شیوه ها در سراسر کشور، از جمله مسائل این روش ها بودند.

آموزش و پرورش به دنبال راهکاری بود که همزمان امنیت، اختصاصی بودن، تعاملی بودن و کم هزینه بودن را در بر داشته باشد و در عین حال، در سریع ترین زمان ممکن بتواند به دانش آموزان خدمت رسانی کند. برای حل این مشکل، در گام اول، گروهی متشکل از خبرگان حوزه مدیریت و فناوری اطلاعات به مجموعه همکاران وزارت افزوده شد. این گروه با کوشش های بی وقفه، آنالیز الگوها و مقایسه راهکارهای مختلف و همچنین با در نظر دریافت الزامات فنی، امنیتی و زیرساختی، صلاحیت مجموعه اپراتور همراه اول را برای تأمین زیرساخت لازم جهت ایجاد شبکه ای ارتباطی در قالب یک پیغامرسان داخلی احراز کرد. به این ترتیب، شبکه آموزشی دانش آموز موسوم به شاد در روز ولادت امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف (21 فروردین ماه 1399) و با بهره گیری از ظرفیت های بومی راه اندازی شد.

نصب شاد از سوی بیش از 12 میلیون نفر

در حال حاضر، این برنامه توسط بیش از 12 میلیون نفر نصب شده است. حضور بیش از 9 میلیون کاربر فعال در این شبکه، توانسته در مدت زمان دو هفته، این برنامه را به بزرگترین برنامه ایرانی تبدیل کند. براساس تعهد مسئولان فنی طرح، این شبکه علاوه بر دانش آموزان، معلمان و کادر آموزشی، ظرفیت ارائه فضای اختصاصی به والدین و افزایش کاربران تا سقف 45 میلیون نفر را داراست.

حضور قریب به 100 درصد مدیران، حدود 90 درصد معلمان و بیش از 80 درصد دانش آموزان در شاد تا امروز، از موفقیت این پیغامرسان آموزشی در بدو فعالیت خبر می دهد. تا امروز در شبکه شاد، مدیریت یک میلیارد پیغام و 400 میلیون محتوا توسط 630 هزار معلم دلسوز در قالب 2.5 میلیون گروه کلاسی رخ داده است.

راه اندازی سامانه شاد مزایای زیادی را برای وزارت آموزش و پرورش، مدیران، معلمان و دانش آموزان در برداشته است. اهم این موارد عبارتند از فضای مجازی ایمن برای دانش آموزان، بستر اختصاصی برای خانواده و مخاطبان آموزش و پرورش، تعاملی بودن، رایگان بودن (در راه اندازی برای وزارتخانه و در استفاده برای مخاطبان)، بهره گیری از ظرفیت های بومی، قابلیت نظارت گسترده بر فرایند آموزش و ارزشیابی، امکان گزارش گیری در تمامی سطوح، حفظ حقوق و حریم معلم و مدیر، امکان جلب مشارکت و نظارت خانواده.

شاد؛ دستیار معلم

گرچه شرایط اضطراری متعاقب کرونا، آموزش و پرورش را به ایجاد شبکه شاد وادار نموده و از دستاوردهای فوری و کوتاه مدت آن بهره مند کرد، اما این شبکه، حتی بعد از انتها فراگیری این ویروس نیز می تواند به عنوان ابزار سیاست گذاری و نظارت مورد استفاده وزارتخانه قرار گیرد. شاد می تواند به عنوان دستیار معلم در تکمیل و ارتقای کیفیت آموزش به کار گرفته گردد و حتی در صورت بازگشت مجدد ویروس یا بروز بسیاری از بحران های غیرقابل پیش بینی، امکان استمرار امر آموزش را فراهم کند.

شاد؛ زمینه ساز تحولات مدیریتی

گسترش چنین شبکه ای در سطح کشور، زمینه ساز تحولات مدیریتی فراوانی در حوزه آموزش و پرورش است.

اهم این تحولات عبارتند از:

- فراهم شدن زمینه ارتقای عدالت و کیفیت آموزشی به وسیله ارائه محتوای عمومی

- مدیریت نقاط کلیدی و گلوگاه های نظام آموزشی و سوق دادن سیستم به سمت خودتنظیم گری (مانند نظارت دقیق بر معلمین و سنجش توانمندی ها)

- امکان ارتباط مستقیم، سریع و کم هزینه با تمامی سطوح نظام تعلیم و تربیت (مدیران، معلمان، والدین و دانش آموزان) در فضای اختصاصی آموزشی (جمعیتی بالغ بر 40 میلیون نفر)

- امکان تعامل دو سویه شامل انتقال سیاست ها و اخذ تجربیات و طرح های تحولی کادر آموزشی و معلمان با ستاد بدون تشریفات اداری و افزایش رضایت کارکنان

- فراهم آمدن زمینه ارزیابی های الکترونیک برخط و متقن از تمامی اجزای نظام آموزش و پرورش از جمله سنجش سواد و مهارت مناطق/مدارس/افراد و سیر پیشرفت آن ها

- تجمیع داده ها در پایگاه های داده وزارت آموزش و پرورش و امکان تحلیل آنها با ابزارهای داده کاوی برای اهداف مختلف مدیریتی و سیاست گذاری

- دستاوردهای تمدنی مانند امکان ارائه خدمات به افرادی که تمایل به اخذ مدرک تحصیلی از ایران دارند (از جمله ایرانیان خارج از کشور و کشورهای فارسی زبان و کشورهای همسایه)

- صرفه جویی، کاهش هزینه ها و ارتقای بهره وری نظام آموزشی از جمله این تحولات هستند.

چشم اندازهای پیش رو

همچنین این شبکه، چشم اندازهای گسترده ای در زمینه آموزش را پیش روی کشور ما قرار می دهد که اهم این موارد عبارتند از:

- تشکیل گروه های مختلف مانند گروه والدین یا معلمان با اهداف مختلف از جمله به اشتراک گذاری تجربیات و محتوا

- جلب مشارکت فعالانه خانواده به عنوان یکی از ارکان اصلی تعلیم و تربیت

- ایجاد برنامه های مؤثر مهارت افزایی با راه اندازی صفحه شخصی محصولات مهارتی هر دانش آموز

- برنامه ریزی برای تحقق اهداف نهایی آموزش با راهنمایی اوقات فراغت دانش آموزان و ایجاد مهارت های تعامل، همکاری و حل مسئله در آن ها با استفاده از امکانات شاد

- برگزاری جشنواره و مسابقه های متنوع مانند محتوای برتر آموزشی یا کتابخوانی نیز از این جمله به شمار می فرایند.

شاد؛ برای همه دانش آموزان

مطابق آنالیز اجرا شده، حدود 10 درصد از دانش آموزان سراسر کشور که عمدتاً دانش آموزان مناطق محروم، روستایی و عشایری هستند از دسترسی به شاد محروم هستند. علت این امر، دارا نبودن دستگاه تلفن هوشمند و یا عدم پوشش اینترنت با سرعت مناسب ارزیابی می گردد.

دو اقدام اساسی برای این دسته از دانش آموزان در حال انجامست:

در اقدام کوتاه مدت، مدیران مناطق و آموزگاران موظف هستند با برقراری ارتباط تلفنی، ارسال بسته های آموزشی و یا حتی در مواقع ضرورت حضور معلم نزد دانش آموز، شعار آموزش تعطیل شدنی نیست را محقق نمایند.

در بلندمدت، ضمن اینکه برنامه ریزی برای تجهیز مناطق محروم لازم است، باید توجه داشت که در ایام پساکرونا، شبکه شاد با گوشی همراه والدین به صورت بهینه و کامل قابل استفاده نیست و بهره برداری بهینه از آن نیازمند وجود دستگاه هوشمند اختصاصی (تبلت) برای همه دانش آموزان است. این اقدام، در حل چالش فضای مجازی برای جوانان و نوجوانان نیز موثر است. از این رو، هم اکنون برای ساخت و تأمین دستگاه هوشمند دانش آموزی داخلی برای تمامی دانش آموزان، در حال برنامه ریزی و رایزنی با فراورینمایندگان، نهادهای گوناگون انقلابی و همچنین خیرین هستیم.

برطرف نقایص شاد

سامانه شاد علی رغم رعایت همه ملاحظات فنی، مانند هر برنامه دیگر دارای عیوب و نواقصی در زمان راه اندازی و اوایل فعالیت خود است؛ خصوصاً در شرایطی که عواملی چون زیاد بودن بار شبکه اینترنت کشور و لزوم راه اندازی سریع این شبکه مزید بر علت شده اند لذا برای برطرف نقایص احتمالی، اقدامات لازم پیش بینی شده و در حال انجام است:

- بخشی از ضعف موجود در این برنامه، ناشی از زیاد بودن بار اینترنت کشور است. برای برطرف این مسئله، هم اکنون در حال رایزنی و اجرای اقداماتی برای ایجاد پهنای باند اختصاصی و تقویت زیرساخت ها هستیم.

- برای برطرف عیوب و اشکالات مطرح شده از سوی کاربران، مرکز پاسخگویی تلفنی (با 100 اپراتور) راه اندازی شده است. همچنین پنج کاربری ویژه، برای پاسخگویی شبانه روزی به همین سؤالات، درون برنامه شاد تعبیه شده است. این دو درگاه، به کاربرانی که در نصب یا استفاده از برنامه دچار مشکل هستند، ارائه خدمت می نمایند. اطلاعات دریافتی از این دو منبع، یکی از منابع اصلی تیم فنی برای عیب یابی شبکه شاد و سیاستگذاری جهت بهبود و پیشرفت آن است.

- مدیران فناوری استان ها و مناطق در سراسر کشور، به طور مستمر از معلمین، مدیران و حتی والدین در مناطق خود بازخورد گرفته و نتایج را مستقیماً به متخصصان مرکز فناوری آموزش و پرورش منتقل می نمایند.

- اعضای تیم فنی و مدیریتی شاد، با رصد دائمی شبکه به صورت شبانه روزی و تست و اجرای سناریوهای مختلف استفاده از آن، همیشه در حال بحث و آنالیز، عیب یابی، برطرف نقایص و ارتقای شبکه هستند.

- اعضای تیم رسانه ای شاد، با رصد دائمی فضای مجازی، مسائل حائز اهمیت برای برنامه ریزی و مدیریت طرح شاد را به اطلاع تیم فنی و مدیریتی می رسانند.