ابعاد و زوایا درج قیمت - مجله ستاره

به گزارش دنیای اقتصاد، گذشته از اینکه بازار در پی خروج برندهای معتبر، شاهد ورود محصولات بی کیفیت خواهد بود، در واقع از نگاه منتقدان این طرح، شرکت های توزیع نماینده و فروشگاه های کوچک را در تقابل با فراورینمایندگان قرار داده است؛ همین امر هم باعث شده واحدهای فراوریی معتبر به بهانه های مختلف از مقدار فراوریات خود کاسته اند و جای آنها را محصولات بی کیفیت در بازار گرفته است. براین اساس نیز آنها خواستار توقف این طرح هستند. البته آنها همانند سیاستگذاران بر این باورند که در ایران، تفاوت فاحشی بین قیمت از درب کارخانه تا مصرف نماینده وجود دارد و باید این تفاوت قیمت ها ریشه یابی و رفع گردد.

در این میان باتوجه به اینکه قیمت تمام شده فراوری بالاست، سیاستگذار باید به فکر ایجاد زنجیره ارزش باشد تا واحدهای کوچک تجمیع و یکپارچه شوند و با نظم دهی به صنایع، هزینه های فراوری کاهش یابد. مباحثی که در نشست اخیر اتاق بازرگانی تهران از سوی فعالان مالی نیز مطرح شد و آنها در نهایت ضمن درخواست توقف طرح خواستار بازنگری آن با حضور بخش خصوصی شدند.

4 الزام ناصواب

اواخر آذر ماه سال جاری بود که سازمان حمایت مصرف نمایندگان و فراورینمایندگان از طرح الزام درج قیمت فراورینماینده رونمایی کرد. براساس اولین بخشنامه این سازمان، فراورینمایندگان و واردنمایندگان انواع آبمیوه، آب معدنی، ماءالشعیر، نوشابه گازدار، غذاساز، نوشیدنی ساز، چرخ گوشت و مایکروویو مکلف بودند تا 27 آذر ماه قیمت های فراورینماینده را درج قیمت نمایند. از چهارم دی ماه نیز فراورینمایندگان انواع پودر لباسشویی، دستمال کاغذی، پوشک بچه، یخچال و فریزر، تلویزیون و ماشین لباسشویی، ملزم به رعایت این دستورالعمل شدند و در ادامه، لیست کالاهای مشمول این طرح، بلندتر شد و به لنت ترمز، فیلتر روغن، روغن موتور، محصولات شوینده، محصولات سلولزی، سس، رب، کنسروها، ترشیجات و ماکارونی رسید.

در این بخشنامه تاکید شده است که حداکثر مبلغی که به وسیله مجموع حلقه های توزیعی از تامین نماینده تا مصرف نماینده می تواند به قیمت فراورینماینده یا واردنماینده اضافه گردد، شامل مجموع ضریب سود پخش سراسری به مقدار 10 درصد و سود خرده فروشی است.

در نهایت روز سه شنبه پنجم بهمن لیست چهارم از سوی سازمان حمایت مصرف نمایندگان و فراورینمایندگان ابلاغ شد. بر اساس این بخشنامه نیز مقرر شد، فراورینمایندگان حبوبات، ادویه جات، غلات، چای، دمنوش، قهوه، آجیل و خشکبار به صورت بسته بندی شده، فرآورده های پروتئینی، انواع غذاهای آماده و نیمه آماده، انواع کیک، کلوچه، بیسکوئیت، چیپس و پفک اقدام به درج قیمت فراورینماینده روی این محصولات نمایند. براساس این بخشنامه گروه چهارم از 23بهمن ملزم به اجرای این مقررات هستند.

حذف بنگاه های کوچک

تازه ترین بخشنامه سازمان حمایت مصرف نمایندگان و فراورینمایندگان مبنی بر الزام درج قیمت فراورینماینده برخلاف ادعای سیاستگذاران این طرح مخالفان جدی در میان واحدهای فراوریی دارد.

گروه های مختلفی که هرکدام به گونه ای اعتراض خود را اعلام نموده اند. گروهی از این فعالان صنعتی در روزهای شروعین هفته جاری طی نامه ای به رئیس جمهور خواستار توقف این طرح شدند. گروهی دیگر در نشستی تخصصی در اتاق تهران ضمن آنالیز اثرات مخرب این طرح خواستار توقف وبازنگری آن شدند.

به گزارش اتاق تهران، به اعتقاد فعالان مالی، اجرای این طرح در شرایط کنونی و نبود زیرساخت های کافی، به صلاح نیست و این بخشنامه عملا بنگاه های کوچک و میانه در صنعت غذا را از گردونه رقابت و بقا، کنار می گذارد. در این نشست کاوه زرگران، رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران، با اشاره به اینکه حذف نظام قیمت گذاری یکی از مطالبات جدی بخش خصوصی بوده است، گفت: با این حال، آنچه که به تازگی دولت با عنوان درج قیمت فراورینماینده به جای قیمت مصرف نماینده با ابلاغیه سازمان حمایت در پیش گرفته، به نظر می رسد که بدون مطالعه قبلی و ایجاد زیرساخت های لازم برای پیاده سازی آن، اجرا شده است و مارجین های تعیین شده برای عوامل توزیع و خرده فروشی صحیح نیست و موجب نارضایتی آنها شده است و عملا عوامل توزیع و فروش حاضر به همکاری با فراورینمایندگان با حاشیه سودهای تعیین شده به وسیله دولت نیستند و فراورینماینده برای فروش کالای خود چاره ای جز پرداخت مارجین بیشتر ندارد. به گفته وی، عملا ضوابط نو باعث ایجاد فشار بیشتر به فراورینمایندگان شده است.

زرگران با این حال توضیح داد که اگر زیرساخت ها رعایت گردد و مارجین مناسب برای بخش توزیع و خرده فروشی تعیین گردد، درج قیمت فراورینماینده روی کالاها، قابلیت اجرا پیدا خواهد نمود هرچند که همچنان باعث ایجاد سردرگمی مصرف نمایندگان خواهد بود.

تهدیدی تازه علیه فراورینماینده

حسن فروزان فرد، دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز، با یادآوری اینکه تعیین قیمت مصرف نماینده در هیچ کشوری، برعهده فراورینماینده نیست، اضافه نمود: الزام به درج قیمت فراورینماینده روی کالاها، به طور قطع تهدیدات دیگری برای بخش فراوری به همراه خواهد آورد. وی سپس، خواسته و مطالبه اصلی که به گفته وی، باید از سوی بخش خصوصی در پیش گرفته گردد، حذف قیمت مصرف نماینده روی کالاها است و بر مبنای آن، رقابت شفاف میان فراورینمایندگان نیز شکل خواهد گرفت.

وی بعلاوه از جمله ایرادات طرح نو سازمان حمایت را تعیین حداکثر سود 10 درصد برای شرکت های پخش مواد غذایی بیان کرد و یادآور شد که با این مقدار سود، شرکت های پخش تمایلی به ادامه فعالیت نخواهند داشت.

ورود محصولات بی کیفیت

جمشید مغازه ای، دبیر انجمن بیسکوییت، شیرینی و شکلات نیز گفت: از زمان اجرای بخشنامه سازمان حمایت که از اواخر آذرماه سال جاری الزامی شد، فرایند خروج برندهای معتبر و باکیفیت از بازار محصولات خوراکی به آرامی شروع شده و محصولات بی کیفیت در حال عرضه در سطح بازار است.

وی اضافه نمود: به این ترتیب و به علت آنکه برندهای شناخته شده امکان سازگاری با این طرح را ندارند، طی هفته های اخیر شاهد آن هستیم که واحدهای فراوریی معتبر به بهانه های مختلف از مقدار فراوریات خود کاسته اند.

شروع تقابل خریدار و فروشنده

جمشید فروزش، دبیر انجمن صنایع شوینده، بهداشتی و آرایشی نیز در این باره، گفت: با اجرای طرح سازمان حمایت، برندهای کوچک در صنعت شوینده ها محکوم به فنا خواهند شد، مگر آنکه این شرکت ها برای بقا و ماندگاری در بازار، مجبور شوند روش های تخلف را در پیش گیرند و به طور مثال، بخشی از هزینه های فروشگاه های عرضه نماینده محصولات را متقبل شوند.به گفته وی، این طرح به تقابل در بخش عرضه و میان خریداران و فروشندگان کالاها خواهد انجامید و برندهای کوچک و میانه توان رقابت با برندهای بزرگ و ماندگاری در بازار را از دست خواهند داد.

طرح سازمان حمایت متوقف گردد

مسعود بختیاری، نایب رئیس سندیکای صنایع کنسرو نیز با بیان اینکه تاکید دولت بر حذف قیمت مصرف نماینده از روی بعضی محصولات غذایی، فرصتی است برای بخش خصوصی که موضوع قیمت گذاری به وسیله فراورینماینده نیز به طور کلی منتفی گردد، توضیح داد که در شرایط کنونی، اجرای این طرح باید متوقف و طی کارگروهی با حضور نمایندگان واحدهای فراوریی، مورد بازبینی دوباره قرار گیرد.

ابتکاری عجیب

احمدرضا فرشچیان، دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز با انتقاد از تصمیم سازمان حمایت مبنی بر الزام به درج قیمت فراورینماینده روی کالاها به جای قیمت مصرف نماینده، آن را از ابتکارات عجیبی دانست که تنها در ایران و از سوی دولت صورت می گیرد. به گفته وی، آنچه که در دیگر کشورها مرسوم است و به خوبی نیز جواب داده است، درج قیمت کالاها روی قفسه فروشگاه های عرضه نماینده است.

جای خالی صندوق های فروشگاهی

رضا باکری، دبیر انجمن صنایع لبنی نیز در سخنانی، با اشاره به اینکه دولت با اجرای این طرح نباید فشار مضاعفی را بر گرده فراورینمایندگان تحمیل کند، اضافه نمود: حذف قیمت مصرف نماینده، یکی از مطالبات دیرینه بخش خصوصی در ایران است، با این حال در راستای اجرای طرح نو دولت و بخشنامه سازمان حمایت، راه اندازی و استقرار صندوق های فروشگاهی باید در اولویت قرار گیرد تا بر پایه آن، مسائل وارد شده به فراورینمایندگان و نظام توزیع رفع شده و سیستم مالیات ستانی دولت نیز نظم منسجمی پیدا کند. علی تقوی فر، نایب رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران نیز با یادآوری اینکه قیمت تمام شده فراوریات در بنگاه ها و واحدهای فراوریی، فرق دارد، اضافه نمود: اجرای این طرح، واحدهای کوچک فراوریی در صنایع غذایی را از دور رقابت با بزرگان خارج می نماید.

چرا هزینه فراوری در ایران بالا است؟

پس از بیان استدلال های نمایندگان تشکل های غذایی کشور در این جلسه از آسیب هایی که اجرای این طرح بر کسب و کار بنگاه ها وارد می نماید، رئیس اتاق بازرگانی تهران در سخنانی، با بیان اینکه این طرح ممکن است که ایراداتی داشته باشد، این نکته را یادآور شد که در ایران، بنگاه های صنعتی همچنان با هزینه بالا، دست به فراوری می زنند، حال آنکه شاخص رقابت، به عنوان یک اصل در کسب و کار، تا حدود زیادی در بخش فراوری و ساخت کشور، مورد توجه قرار نگرفته است.

مسعود خوانساری پس از شنیدن نقدهای صنعتگران و کارآفرینان حوزه غذا پیرامون طرح اجراشده از سوی سازمان حمایت، گفت: آنچه که واضح است، در ایران، تفاوت قیمت از درب کارخانه تا مصرف نماینده در بخش های مختلف کالایی، به مقدار 20 تا 50 درصد است که باید علت وجود این تفاوت قیمت ریشه یابی گردد.

وی با بیان اینکه، در بخشی از صنایع و گروه های فراوریی، تعداد بی شماری واحدهای فراوریی عمدتا مشغول به فعالیت هستند، اضافه نمود: شاید زمان آن فرارسیده باشد که در ایران به فکر ایجاد زنجیره ارزش بود و واحدهای کوچک که تعداد آن نیز در بخشی از صنایع بسیار است، تجمیع و یکپارچه شوند و به این ترتیب، با نظم دهی به این صنایع، هزینه های فراوری را نیز بتوان کاهش داد.

رئیس اتاق تهران، با تاکید بر اینکه فراورینماینده ایرانی، با هزینه بالا دست به فراوری و ساخت محصول می زند، اضافه نمود: قیمت تمام شده فراوری در ایران، بالا است، بنابراین این عارضه را باید فعالان بخش خصوصی ریشه یابی نمایند و راهکارهایی برای رفع آن بیابند و با دولت به اشتراک بگذارند. خوانساری تاکید نمود که فراورینمایندگان و کارآفرینان در کشور، ضعف ها و اشکالات ساختاری که اجازه نداده است فراوری در ایران، تقویت گردد را شناسایی و راهکارهای اصلاحی را تدوین و روی میز دولت قرار دهند.