چرا باید شب یلدا هندوانه بخوریم و فلسفه آن چیست؟ - مجله ستاره

رسم خوردن هندوانه در شب یلدا

آداب و رسوم شب یلدا در شهرهای مختلف ایران تا حدی فرق دارد. بخشی از این رسومات به سرگرمی های مخصوص شب یلدا بر می شود که گاهی اوقات از یک منطقه تا منطقه دیگر فرق می کند. اما برخی از این رسوم در کل ایران فراگیر شده اند، مثل گرفتن فال حافظ و خوردن میوه هایی مثل انار، هندوانه و تنقلاتی مثل آجیل. هر کدام از این سرگرمی ها و خوراکی ها، فلسفه ای دارند که شاید کمتر کسی از آن ها آگاهی داشته باشد.

هندوانه و ارتباط آن با گرد بودن زمین

یکی از دلایل خوردن هندوانه شب یلدا به خاطر شکل ظاهری آن است که ما را به یاد زمین می اندازد. گرد و کروی بودن هندوانه مثل این است که با یک کره زمین سرسبز روبرو هستیم. رنگ سبز هندوانه یادآور و نماد آبادانی و زندگی روی کره خاکی است.

هر چند چنین تصور می شود که تصور کروی و گرد بودن زمین تازه است، اما ایرانیان باستان عقایدی مبنی بر گرد بودن زمین داشته اند که بازتاب آن را حتی در دیگر رسوم مثل رها کردن سیبی شناور در آب هنگام چیدن سفره هفت سین هم می توانید ببینید.

اطلاع از آخرین مطالب مجذوب کننده و پرطرفدار

هندوانه و زمین نماد باروری

از طرفی زمین در باور ایرانیان باستان نماد باروری بوده و برای ایرانیانی که با کشاورزی و دامداری امرار معاش می کرده اند، اهمیت ویژه ای داشته است. تا حدی که ایزد سپندارمذ، ایزد نگهبان زمین، به عنوان یکی از ایزدان مهم ایرانیان باستان به حساب می آمده که به آن توسل می شده است. از میان همه میوه های شب یلدا، هندوانه تنها میوه ای است که نماد زمین به شمار می رود.

رنگ سبز زمین و آبادانی

اصرار بر انتخاب هندوانه ای با رنگ سبز، فقط به رسیده بودن این میوه ربط ندارد. هندوانه سبز رنگ نماد آبادانی و زندگی روی زمین است.

رنگ قرمز هندوانه و نمادهای آن

اگر چه ممکن است برخی مواقع هندوانه هایی که چندان رنگ قرمزی هم ندارند، طعم شیرینی داشته باشند اما هندوانه رسیده با رنگ قرمز شناخته می شود. هر چه هندوانه قرمز تر باشد، احتمال رسیده بودن آن بیشتر خواهد بود.

یکی از دلایل خوردن هندوانه در شب یلدا، همین سرخی و شیرینی هندوانه است. این سرخی نماد عشق، دوستی، بهروزی، آسودگی و زندگی مسالمت آمیز در سایه آبادانی و سرسبزی است.

بیشتر بخوانید: 11 روش حرفه ای تشخیص هندوانه سرخ و شیرین

گرد بودن هندوانه

اگر به دیگر میوه های مورد استفاده در شب یلدا نگاهی بیندازید، می توانید انار را هم ببینید که با ویژگی هایی مشابه هندوانه در سفره شب یلدا جای پای خود را محکم کرده است. انار هم با رنگ قرمز و ظاهر کروی (دایره ای) خود، کروی بودن زمین را نشان می دهد و یادآوری می کند. معمولا در این شب از میوه هایی که گرد هستند، در سفره دور همی استفاده می شود.

رنگ سفید هندوانه

بین لایه سبز خارجی هندوانه و خود هندوانه که قرمز است، یک لایه سفید هم واقع شده است که حتی این قسمت از هندوانه هم به خاطر رنگ سفید خود نماد صلح، سازگاری، آرامش و آسودگی است.

دانه های هندوانه نماد چیست؟

هسته ها یا دانه های هندوانه که در برخی از مدل ها، حتی به صورت بو داده و آجیل هم مصرف می شود، نشانه باروری و افزونی نژاد های مختلف انسان بر روی زمین است. با کاشتن همین دانه ها است که بوته های تازه هندوانه سر از خاک بیرون می آورند و همین باروری، نماد افزونی نژاد انسان ها روی زمین هم هست.

خوردن هندوانه در شب یلدا و خواص آن برای سلامتی بدن

احتمالا شما هم می دانید که طبع هندوانه سرد و تر است و اتفاقا همین طبع در زمستانی که سرد است، به گونه ای با آن هماهنگ است. استفاده از یک میوه در اصل تابستانی با طبع سرد که خاصیت خنک کنندگی دارد، آن هم در فصل زمستان، یادآور گرما و حرارت تابستان است.

اگر چه خواص و فواید هندوانه زیاد است و می توانید از آن به عنوان یکی از میوه های مفید برای درمان برخی بیماری ها استفاده کنید، اما اعتقاد بر این است که اگر هندوانه را در شب یلدا بخورید، در سراسر زمستان بیماری و سرما بر شما غلبه نخواهد کرد. این هم به خاطر همان طبع سرد هندوانه است. حتی مازندرانی ها هم که مراسم چله شو را در شب یلدا دارند معتقدند که اگر در این شب هندوانه بخورید، در طول سال، دندان درد به سراغتان نمی آید و حتی آرزوهایتان هم برآورده می شود.

البته حتما توصیه می شود که به خاطر سردی زیاد این میوه، آن را به حد تعادل مصرف کنید یا از مصلح های آن مثل عسل یا خوراکی های با طعم گرم هم استفاده کنید تا مزاجتان دچار سردی نشود. این نکته را ایرانیان باستان هم با مصرف انواع آجیل در کنار هندوانه رعایت می کرده اند.

فال گرفتن با هندوانه در شب یلدا

همه خواص و ویژگی های هندوانه برای سلامتی و لذت بردن از طعم آن را که کنار بگذارید، به رسم فال هندوانه در این شب می رسیم. هر چند این رسم در همه شهر های ایران شناخته شده نیست اما برای مثال در شهر تالش، مردن با بعد از خوردن هندوانه با پوست آن فال می گیرند. برای گرفتن این فال، فرد پوست هندوانه ای را که خورده است، به چهار قطعه تقسیم می کند. پوست های هندوانه را یکی پس از دیگری به پشت سر می اندازد. اما معنی هر حالت در فال چیست؟

• در صورتی که دو قطعه از پوست های هندوانه سبز و دو قطعه از آن ها سفید باشد، فال آن ها نیکوست (یا جواب مثبت است).
• اگر یک تکه روی قسمت سبز بیفتد و سه تکه روی قسمت سفید، فال باطل است و دوباره باید گرفته شود.
• چنانچه چهار تکه به رنگ سفید برشود، بدشانسی در کمین فرد است.
• اگر هر چهار تکه به سمت سبز رنگ بیفند، فال بسیار خوب است و ایام به کام فرد خواهد شد.

بیشتر بخوانید: عجیب ترین آداب و رسوم شب یلدا در کشورهای مختلف دنیا

سخن پایانی

خوردن هندوانه در شب یلدا به عنوان یکی از رسم های قدیمی ایرانیان، از گذشته تا به امروز هنوز پابرجا مانده است و دلایل زیادی از مزایای سلامتی گرفته تا نماد های اسطوره ای در این رسم به چشم می خورد. هندوانه به شکل های مختلف مثل کیک، شیرینی، چیز کیک هندوانه یخچالی، فینگر فود و… به عنوان دسر یا پیش غذا پای ثابت سفره های شب یلدا است. و حتی اگر نتوانید این میوه را در این شب خریداری کنید، می توانید سفره یلدایی خودتان را با دسر هایی که به شکل هندوانه هستند تزیین و رنگارنگ کنید.

سوالات متداول

آیا در شب یلدا نباید هندوانه بخوریم؟

با وجود همه خواصی که هندوانه دارد و از طرفی به خاطر رسم و رسوم خوردن هندوانه شب یلدا، برخی از متخصصان طب سنتی بر این باورند که بهتر است از خوردن هندوانه در شب یلدا بپرهیزید. این توصیه مخصوص کسانی است که دچار ضعف سیستم ایمنی بدن هستند یا به سرعت فشار خونشان با خوردن هندوانه پایین می آید.

به توصیه برخی متخصصان به جای خوردن هندوانه بهتر است در زمستان از کدو حلوایی که طبعی گرم دارد، استفاده کنید. در 3 ماه پایانی سال، خوردن هندوانه به خاطر اندازه زیاد آب و طبع بسیار سرد، موجب آسیب به کلیه ها خواهد شد. پس بهتر است حتی الامکان خوردن هندوانه شب یلدا را در حدی اندک و متعادل رعایت کنید و در صورت تمایل دسر کدو حلوایی را جایگزین آن کنید.

نوشته های مرتبط

بهترین زمان کاشت و آموزش انواع سبزه عید با هسته گندم، عدس، نارنج و …

چگونه یخچال و فریزر تمیز و مرتبی داشته باشیم؟

آموزش کامل کاشت گوجه فرنگی در خانه مرحله به مرحله

بهترین روش های نگهداری از سیر تازه و خشک