بیماری فلج مغزی چیست و چه علائمی دارد؟ - مجله ستاره

علائم فلج مغزی

علائم فلج مغزی در افراد مختلف فرق دارد. افراد مبتلا به فلج مغزی وخیم ممکن است برای راه رفتن احتیاج به تجهیزاتی ویژه داشته یا دیگر اصلاً قادر به راه رفتن نبوده و احتیاج به مراقبت مادام العمر داشته باشند. از سوی دیگر، افراد مبتلا به فلج مغزی خفیف ممکن است بتوانند به سختی راه رفته و احتیاج به یاری خاصی نداشته باشند. این عارضه به مرور زمان بدتر نمی گردد، اگرچه علائم آن می توانند به مرور تغییر نمایند.

همه افراد مبتلا به CP با مسائل حرکتی و ساختار بدنی روبرو هستند. به علاوه، بسیاری از آن ها به عارضه های دیگری نیز دچار می شوند. مانند:

* معلولیت ذهنی

* تشنج

* مسائل بینایی، شنوایی یا گفتاری

* تغییر در ستون فقرات (مانند کژپشتی)

* مشکل مفاصل (مانند کوتاه شدگی غیرطبیعی عضله یا زردپی)

علائم اولیه فلج مغزیعلائم فلج مغزی بسیار متفاوت هستند. از اصلی ترین علائم فلج مغزی در بچه ها می توان به تاخیر حرکتی اشاره نمود. مانند تاخیر در غلتیدن، نشستن، ایستادن یا راه رفتن. در ادامه به دیگر علائم اشاره خواهیم کرد.

علائم در بچه ها زیر 6 ماهزمانی که نوزاد به پشت خوابیده است و شما او را بلند می کنید، سرش عقب می ماند

سفتی بدن

شل و ول بودن بدن

زمانی که نوزاد در آغوش است، احساس می کنید که کمر و سرش دائماً از شما فاصله می گیرند

زمانی که نوزاد را بلند می کنید، پاهایش سفت شده و به صورت ضربدر درمی آید

علائم در بچه ها بالای 6 ماهنوزاد غلت نمی زند

نمی تواند دست هایش را مشت کند

به سختی دستانش را به دهان می برد

تنها یک دستش را دراز می نماید و آن یکی را مشت نگه می دارد

علائم در بچه ها بالای 10 ماهاو نامتعادل و یک وری، چهار دست و پا می رود

او با باسن یا سر زانو های خود به این طرف و آن طرف رفته و نمی تواند به طور کامل چهار دست و پا برود

انواع فلج مغزیفلج مغزی بسته به منطقه آسیب دیده مغز می تواند یک یا چند اختلال حرکتی زیر را موجب گردد:

* سفت شدن عضلات (حالت تشنج)

* حرکات غیر ارادی (حرکت پریشی)

* ناهماهنگی حرکتی در عضلات

چهار نوع فلج مغزی وجود دارد

1. فلج مغزی اسپاستیکفلج مغزی اسپاستیک شایع ترین نوع فلج مغزی بوده که حدود 80 درصد از افراد مبتلا به CP را تحت تأثیر قرار می دهد. این افراد به تونوس ماهیچه ای یا کشمندی ماهیچه ای دچار هستند. بدین معنا که عضلات بیمار سفت شده و حرکت برای آن ها مشکل خواهد بود. فلج مغزی اسپاستیک می تواند قسمت های مختلفی از بدن را تحت تأثیر قرار دهد که شامل موارد زیر می گردد:

دی پلژی اسپاستیک: در این نوع CP، عمدتاً عضلات پا سفت می شوند. بازو ها کمتر یا اصلاً تحت تأثیر قرار نمی گیرند. در این شرایط بیمار ممکن است در راه رفتن دچار مشکل گردد، زیرا ماهیچه های ران و پا باعث می شوند که پا ها به سمت داخل پیچیده و به صورت ضربدری قرار بگیرند.

همی پلژی اسپاستیک: این نوع فلج مغزی تنها یک طرف بدن بیمار را تحت تأثیر قرار می دهد. معمولاً بازو بیشتر از پا تحت تاثیر قرار می گیرد.

کوادری پلژی اسپاستیک: این شرایط شدیدترین نوع فلج مغزی اسپاستیک بوده که دست ها، پاها، بالاتنه و صورت را تحت تأثیر قرار می دهد. افراد مبتلا به این عارضه معمولاً نمی توانند راه بروند و غالباً به عارضه های دیگری مانند معلولیت ذهنی، تشنج و مسائل بینایی، شنوایی یا گفتاری نیز دچار می شوند.

2. فلج مغزی دیسکینتیک یا آتتوئیدافراد مبتلا به دیسکینتیک در کنترل حرکات دست، بازو و پا های خود مشکل داشته که این موضوع می تواند نشستن و راه رفتن را برای آن ها سخت کند. این حرکات غیر ارادی هستند. گاهی اوقات این نوع فلج ممکن است صورت و زبان بیمار را نیز تحت تأثیر قرار دهد که در نتیجه فرد در بلعیدن، مکیدن و صحبت کردن دچار مشکل خواهد شد. این نوع بیماران دچار تونوس ماهیچه ای یا کشمندی ماهیچه ای هستند که می تواند روزانه یا در طول روز تغییر کند.

3. فلج مغزی آتاکسیکافراد مبتلا به آتاکسیک در تعادل و هماهنگی مشکل دارند. آن ها ممکن است به هنگام راه رفتن ثبات نداشته باشند. ممکن است در انجام حرکاتی که احتیاج به هماهنگی عضلات دارد، مانند نوشتن، دچار مشکل شوند. یا بر روی دست و بازو های خود در زمان برداشتن اجسام کنترلی نداشته باشند.

4. فلج مغزی ترکیبیبعضی افراد ممکن است علائمِ بیش از یک نوع فلج مغزی را از خود نشان دهند. ترکیب اسپاستیک با آتتوئید، متداول ترین نوع فلج مغزی ترکیبی است.

علل و عوامل خطرزا در بروز فلج مغزیفلج مغزی، ناشی از رشد غیر طبیعی یا آسیب به مغز در حال رشد است که بر توانایی کودک در کنترل عضلاتش تأثیر می گذارد. عوامل متعددی می توانند سبب آسیب یا رشد غیر طبیعی مغز شوند. بسیاری افراد این تصور را دارند که CP عمدتا به دلیل کمبود اکسیژن در زمان بارداری روی می دهد. با این حال، دانشمندان عوامل متعددی را مسبب بروز آن می دانند.

فلج مغزی مادرزادیبه آسیب مغزی که قبل از تولد یا در زمان زایمان روی دهد، فلج مغزی مادرزادی گفته می گردد. 85 الی 90 درصد فلج های مغزی از نوع مادرزادی هستند. در بسیاری از موارد، دلیل خاصی را نمی توان برای این عارضه در نظر گرفت.

عوامل خطرزا در بروز فلج مغزی مادرزادیبعضی عوامل می توانند احتمال ابتلا به CP مادرزادی را افزایش دهند. عواملی مانند:

کم وزنی در زمان تولد: وزن کمتر از 2500 گرم، به ویژه کمتر از 1500 گرم، می تواند احتمال ابتلا را افزایش دهد.

زایمان زودرس: بچه های که قبل از هفته 37 بارداری، به ویژه قبل از هفته 32 بارداری، به جهان بیایند، احتمال ابتلا به فلج مغزی در آن ها بیشتر است.

چندقلوزایی

روش های یاری باروری: استفاده از بعضی درمان های ناباروری می توانند باعث زایمان زودرس یا چندقلوزایی شوند که در نتیجه احتمال ابتلا به CP افزایش پیدا می نماید.

عفونت در دوران بارداری: عفونت ها می توانند منجر به افزایش پروتئینی به نام سیتوکین شوند که در مغز و خون جنین در دوران بارداری پخش می گردد. سیتوکین ها می توانند باعث التهاب شده که در نتیجه منجر به آسیب مغزی در کودک می گردد. تب کردن مادر در دوران بارداری یا زمان زایمان نیز می تواند باعث بروز این مشکل گردد. بعضی از انواع عفونت ها که با بروز فلج مغزی در ارتباط هستند عبارتند از: ویروس هایی مانند آبله مرغان، سرخچه و سیتومگالوویروس؛ و عفونت های باکتریایی مانند عفونت های جفت یا غشای جنین و عفونت های لگن.

زردی و کرنیکتروس: بیماری زردی عارضه ای است که در بسیاری از نوزادان دیده می گردد. این عارضه به دلیل تجمع ماده ای به نام بیلی روبین در خون ایجاد می گردد. تجمع بیش از حد این ماده باعث بروز زردی در پوست و سفیدی چشم نوزاد می گردد. اگر بیماری زردی به مدت طولانی درمان نگردد، منجر به بروز عارضه ای به نام کرنیکتروس خواهد شد. کرنیکتروس می تواند باعث فلج مغزی و دیگر بیماری ها گردد.

شرایط پزشکی مادر: مسائل تیروئید، ناتوانی ذهنی یا تشنج در مادران می تواند احتمال ابتلا به فلج مغزی را در بچه ها افزایش دهد.

عوارض زایمان: جدا شدن جفت، پارگی رحم یا مسائل مرتبط با بند ناف در زمان زایمان می توانند باعث اختلال در اکسیژن رسانی به نوزاد شده و در نتیجه منجر به بروز فلج مغزی شوند.

فلج مغزی اکتسابیدرصد کمی از فلج مغزی، ناشی از آسیب مغز در طی 28 روز پس از تولد است که به آن فلج مغزی اکتسابی می گویند و معمولاً با عفونت (مانند مننژیت) یا آسیب دیدگی سر در ارتباط است.

علل

بعضی از عوامل بروز فلج مغزی اکتسابی عبارتند از:

عفونت: عفونت های مغز مانند مننژیت یا بیماری آنسفالیت (التهاب و ورم مغز)

مصدومیت و آسیب به سر

مسائل مرتبط با جریان خون به مغز: صدمات مغزی عروقی مانند سکته مغزی یا خونریزی مغزی به دلیل لخته شدن خون، عدم شکل گیری کامل رگ های خونی، نقص مادرزادی قلب یا بیماری سلول داسی.

عوامل خطرزا

بعضی از عوامل خطرزا در بروز CP اکتسابی عبارتند از:

نوپایی و نوباوگی: نوزادان در مقایسه با بچه ها بزرگتر، بیشتر در معرض آسیب های مغزی قرار می گیرند.

زایمان زودرس یا کم وزنی نوزاد

عفونت های مغزی: عدم دریافت بعضی واکسیناسیون ها می تواند احتمال ابتلا به عفونت های مغزی که منجر به CP می شوند را افزایش دهد.

مصدومیت و آسیب به مغز

تشخیص فلج مغزیبرای تشخیص این عارضه، پزشک ابتدا رشد و پیشرفت نوزاد را تحت نظر قرار می دهد. در صورت مشاهده مشکل، ممکن است آزمایش هایی را تجویز کند. از جمله نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرافی، ام آر آی، سی تی اسکن، سونوگرافی جمجمه ای و در بعضی موارد آزمایش خون.

درمان فلج مغزیهیچ درمانی برای فلج مغزی وجود ندارد، اما بعضی درمان ها می توانند زندگی این بیماران را بهبود ببخشند. مهم است که بلافاصله پس از تشخیص، برنامه درمانی شروع گردد. برنامه درمانی معمولا شامل موارد زیر است:

* مصرف دارو ها

* عمل جراحی

* استفاده از آتل ها

* فیزیوتراپی

* کاردرمانی

* گفتاردرمانی

پیشگیری از بروز فلج مغزیدر بسیاری از موارد، دلیل ابتلا به فلج مغزی مادرزادی کاملاً معین نیست. از این رو نمی توان اقدام خاصی برای پیشگیری از آن به عمل آورد. فلج مغزی ناشی از ژنتیک قابل پیشگیری نیست. با این حال، می توان اقداماتی برای کاهش احتمال ابتلا به فلج مغزی را در دوران پیش از بارداری، حین بارداری و پس از تولد در نظر گرفت.

قبل از بارداریقبل از بارداری، شرایط جسمانی و پزشکی خود را کاملا چک کنید.

واکسن بعضی از بیماری ها مانند آبله مرغان و سرخچه را بزنید.

اگر از روش های درمان ناباروری استفاده نموده اید، بهتر است روش های کاهش چندقلوزایی را در نظر داشته باشید.

در دوران بارداریمراقبت های دوران بارداری را جدی بگیرید.

دستان خود را با آب و صابون بشویید تا احتمال ابتلا به عفونت کاهش پیدا کند.

اگر در دوران بارداری، بیمار شدید، تب کردید یا دچار دیگر علائم عفونت شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید.

برای حفاظت از خود و جنین بهتر است واکسن آنفلوآنزا بزنید.

اگر در معرض خطر زایمان زودرس هستید، با پزشک خود درباره راه های پیشگیری مشورت کنید. بعضی تحقیقات نشان داده اند که مصرف سولفات منیزیم قبل از زایمان زودرس می تواند احتمال ابتلا به فلج مغزی را در نوزادان کاهش دهد.

پس از تولداگر نوزاد دچار زردی است، حتما اقدامات لازم برای درمان را انجام دهید.

واکسن های مورد احتیاج کودک را حتما بزنید. برای مثال واکسن هموفیلوس آنفلوآنزا نوع B (واکسن HiB) و واکسن پنوموکوک یا واکسن سینه پهلو

اقدامات لازم برای پیشگیری از آسیب دیدگی به مغز را انجام دهید. مانند:

از جایگاه کودک در ماشین بهره ببرید.

فضای درون خانه را برای نوزاد ایمن کنید.

در زمان حمام یا شنا کردن مراقب کودک خود باشید.

اطمینان حاصل کنید که کودک در زمان دوچرخه سواری حتما از کلاه ایمنی استفاده کند.

منبع: سایت ستاره

منبع: راسخون